Het doel is om in 2050 alle grondstoffen opnieuw te gebruiken. Om dit te bereiken moeten we af van de wegwerpcultuur, en vanuit de overheid en het bedrijfsleven gaan inspireren en creëren om de verspilling van grondstoffen en de uitputting van onze aarde aan te pakken. Hoe doe je dat, van afval af? En hoe enthousiasmeer je mensen daarvoor?
Een middel om dit te bewerkstelligen is de milieustraat. De milieustraat neemt in, maar geeft ook door. De milieustraat is daarom ook veel meer dan een milieuvriendelijke plek om afval- en grondstoffen in te nemen. Het is een conversiepunt. Een circulatiepunt waar mensen spullen en materiaal nieuwe gebruiksmogelijkheden geven. Uit het oude groeit het nieuwe. Ron van Ommeren en Paul Verhoeven van Modulo Milieustraten leggen uit.
Wat is de rol van de milieustraat en hoe ziet deze er uit?
Van Ommeren: “De gemeente heeft een regierol in de verwijderingsketen van afval- en grondstoffen en kan grondstoffen uit de keten richting een circulaire economie sturen. De gemeente kan sturen, stimuleren en faciliteren. Een van de elementen die zij hiervoor in handen heeft is de milieustraat. De milieustraat kan fungeren als circulaire hotspot.
Je kunt ervoor zorgen dat het een sympathieke, uitnodigende plek is waar mensen betrokken worden bij de natuurlijke cyclus van grondstoffen, hergebruik en creatie.” Verhoeven: “Bekijk de opzet van je milieustraat aan de hand van de Ladder van Lansink en start met preventie. Preventie bewerkstellig je door communicatie en educatie op de milieustraat. Zorg voor bewustwording bij mensen door te laten zien wat het resultaat van de wegwerpcultuur is en dat dit anders kan.
Een milieustraat als circulaire hotspot bestaat uit een aantal innamepunten en activiteiten. Het doel van de verschillende innamepunten is in eerste instantie om goederen en materialen te verkrijgen die een tweede leven kunnen krijgen. Is dat niet mogelijk dan is een optimale scheiding van grondstoffen met hoge kwaliteit de topprioriteit. In fysieke ‘stops’ ziet de milieustraat er als volgt uit. De eerste stop op je milieustraat is ‘product-hergebruik’.
Dit in de vorm van een kringloopplein waar je niet alleen kringloopgoederen, maar ook bouwmaterialen inneemt die je een tweede leven kunt geven. Zo zouden naast kringloopwinkels, ook bouwmarkten een hoekje in hun winkel kunnen vrijmaken om die gebruikte materialen te verkopen. De tweede stop is ‘materiaal-hergebruik’, en betreft een fysieke grondstoffenrotonde waar de mensen gratis hun lichtere grondstoffen zoals plastics, piepschuim en glas op een makkelijke en efficiënte manier kwijt kunnen.
Hierbij spelen de juiste inrichting van de grondstoffenrotonde en een aansprekende communicatie een cruciale rol. De derde stop is ‘hergebruik en recycling’. Hier worden zwaardere grondstoffen zoals hout, puin en matrassen middels een bordes op een vriendelijke manier ingenomen. Hierbij ligt de focus met name op de juiste scheiding, om een hoge kwaliteit van de grondstoffen te verkrijgen.
Alleen door de focus veel meer op de kwaliteit van de grondstoffen en dus de recycling te leggen, kun je hoogwaardig hergebruik mogelijk maken. Omdat de in te nemen grondstoffen zich ontwikkelen moet een milieustraat kunnen meebewegen. Een goed en flexibel ontwerp is een must: creëer een flexibele en modulaire milieustraat die zich aanpast aan zijn omgeving en een minimale belasting voor de omgeving geeft.”
Maar hoe wordt de milieustraat dan een circulaire hotspot?
Van Ommeren: “Een milieustraat is een grondstoffencentrum en door het toevoegen van activiteiten in het kader van de circulaire economie creëer je een circulaire hotspot. Deze activiteiten kun je invulling geven aan de hand van de 5R: ‘re-cycle/re-pair/re-fresh/re-use/re-integrate’.
De activiteiten en faciliteiten op je grondstoffencentrum richt je in om de goederen, materialen en grondstoffen die binnenkomen een tweede leven te geven en lokaal weer te gebruiken. Dit is mogelijk door te voorzien in activiteiten zoals kringloop, reparatie, bewerking, upcyclen en demontage. Deze activiteiten creëren ook kansen en banen voor re-integratie.”
Verhoeven: “Ook speelt de circulaire hotspot een rol in de bewustwording en educatie. Er is een cultuuromslag nodig om van de wegwerp-economie te switchen naar een circulaire economie. Een milieustraat, ofwel grondstoffencentrum, kan een experience-centrum worden. Laat zien dat je verschillende objecten kunt maken van afgedankte materialen.
Het is een visitekaartje voor de gemeente en draagt er aan bij om de lokale cohesie te verstevigen en nieuwe generaties te onderwijzen. Hiermee krijgt het grondstoffencentrum een rol als ‘baken van kanteling’ naar de circulaire economie.”
Wat maakt jullie zo gedreven in het nastreven van de circulaire economie?
Van Ommeren: “Het is belangrijk om je bewust te zijn dat de lineaire economie eindig is. We kunnen niet oneindig onze planeet uitputten. In de circulaire economie blijven gebruikte materialen in de kringloop omdat ze weer opnieuw gebruikt worden als grondstoffen. We moeten op een andere manier gaan ontwerpen, produceren en consumeren.
Deze denkwijze begrijpen de meeste mensen wel, het op grote schaal in de praktijk te brengen, is een uitdaging.” Verhoeven: “Dit doe ik vanuit boerenverstand. Het is mij met de paplepel ingegeven dat iets altijd weer te maken en te gebruiken is. Ik ben dan ook erg enthousiast dat de kringloop een positievere en natuurlijker karakter krijgt.
Een weggooicultuur is onnatuurlijk. Je bent ook niet trots wanneer je product weggooit. En helemaal als dit naar de verbranding gaat. Daarom is er behoefte aan producten die circulair zijn of tenminste inzetbaar als grondstof. Je investering blijft zodoende waarde houden. Hoef je iets niet te bezitten, omdat je het slechts tijdelijk hoeft te gebruiken, dan huur/lease je. Of nog beter: deel.”
De circulaire gedachte zit dus door jullie gehele bedrijf verweven. Hoe uit zich dat dan?
Van Ommeren: “Circulair denken en doen staan centraal in de strategie en visie van onze organisatie. De keuze voor ons innovatieve modulaire concept, onze verbindende rol tussen de circulaire koplopers, onze ambassadeursrol en het praktische advies met betrekking tot circulaire business opportunity’s rond de milieustraat. Hierin uit zich onze circulaire drive.
Een Modulo Milieustraat wordt gebouwd uit betonnen elementen (denk aan Lego) die altijd kunnen worden aangepast, verplaatst en hergebruikt. De flexibele bouwwijze speelt in op toekomstige ontwikkelingen, zoals bijvoorbeeld gemeentelijke herindeling, uitbreiding van te scheiden fracties grondstoffen en demografische ontwikkelingen.
Daardoor heeft onze milieustraat een lange levensduur. De betonnen elementen worden gemaakt van secundaire grondstof(eco-granulaten). Zand en grind worden vervangen door bijvoorbeeld gebruikt asfalt uit snelwegen waarmee we besparen op het gebruik van nieuwe grondstoffen.” Verhoeven: “In het ontwerp van de milieustraat wordt onder andere rekening gehouden met een optimale invulling van routing, acceptatie van grondstoffen, een hoog serviceniveau en optimale scheiding voor het verkrijgen van kwalitatief goede grondstoffen.
Hiernaast adviseren wij over de invulling van de circulaire activiteiten. Het is belangrijk de wensen van de bezoekers van de milieustraten te inventariseren en om ze te faciliteren. Uiteindelijk zijn het de mensen die bepalen hoe vaak en welke grondstoffen ze brengen en of de milieustraat inderdaad een circulaire hotspot wordt.”
