‘Als het maar niet tot verveling leidt’. Het leven in de hedendaagse stedelijke openbare ruimte is gericht op maximaliseren van toevallige ontmoetingen en buitengewone ervaringen. De dominante ervaringsstructuur wordt gekenmerkt door een manische rusteloosheid gericht op het pragmatische, positieve en fun ervaringen. Populaire smartphone applicaties, zoals Grindr, Whatsapp, Instagram en Snapchat – zijn daarin een bepalend onderdeel, concludeert filosoof Robin van den Akker aan de Erasmus Universiteit Rotterdam in zijn proefschrift The Social Production of Hybrid Space.
Apps in de openbare ruimte
Robin van den Akker, cultuurfilosoof aan de Erasmus University, onderzocht hoe het gebruik van smartphone interfaces de sociale interacties in de openbare ruimte én de ervaring van de stad veranderen. Daarbij treedt een overgang op van cyberspace (waar nog een onderscheid tussen de fysieke wereld en virtuele wereld kan worden gemaakt) naar een hybride ruimte (waar dit onderscheid niet meer gemaakt kan worden). Volgens Van den Akker fungeert de smartphone tegelijkertijd als medium dat onze handelingen, waarnemingen en ervaringen vormt. Maar ook als ideologisch ‘ding’ dat een zeer specifieke manier van leven (‘way of life’) propageert. Daarmee wordt het onderdeel en staat het in dienst van het hedendaagse stedelijk leven, en de daarmee corresponderende hybride ruimte.
Case studies
Van den Akker deed via case studies onderzoek naar de creatie van interfaces door pionierende kunstenaars en app developers (Foursquare). Ook keek hij naar het gebruik van dit soort interfaces door bijvoorbeeld homoseksuele mannen (‘Grindr’) en tienermeiden (Twitter, Facebook, Instagram etc). Van den Akker concludeert dat de sociaal- en economisch meest wenselijke manier van stedelijk leven bestaat uit het maximaliseren van toevallige ontmoetingen en buitengewone ervaringen. Daarbij wordt de dominante ervaring van de hybride ruimte gekenmerkt door een manische rusteloosheid gericht op het pragmatische, positieve en fun – ‘als het maar niet tot verveling leidt’.
Invloed 60-er jaren
De manier van leven in de stad, en de dominante ervaringsstructuur van de corresponderende hybride ruimte, zijn te herleiden tot de stedelijke revolutie van de jaren zestig. Niet zozeer, zoals vaak wordt gesteld, tot de ICT revolutie die zich vanaf de jaren zeventig breed maakte. Technologie is eerst sociaal en dan pas technisch. De hybride ruimte wordt niet geproduceerd door een deus ex interface; het is een product – en reproductiemiddel – van het stedelijke leven, en een hiermee corresponderend alledaags leven.
