De logistieke problemen in de stad

Decennia lange urbanisatie doet onze binnensteden verstoppen. Een trend die ten koste gaat van onder meer onze gezondheid, veiligheid en het milieu. Problematiek die erkend wordt door bewoners, lokale overheden en organisaties, maar nog lang niet altijd door de logistieke sector zelf. Al twintig jaar lang praten we over mogelijke oplossingen, maar knopen worden niet doorgehakt. Waarom niet? En welke oplossing biedt nu echt uitkomst? We vroegen het prof. dr. Tom Van Woensel (TU Eindhoven) en verkeersplanoloog Richard van der Wulp (Gemeente Rotterdam).

Logistieke problematiek

In de afgelopen twee decennia trokken steeds meer mensen naar de stad. Een trend die naar verwachting de komende jaren nog stevig doorzet. Met deze trend nam ook het aantal (bedrijfs)voertuigen in steden toe. Met als gevolg onder andere een verdichting van de binnenstad en een verslechterde luchtkwaliteit. Om als stad te kunnen blijven groeien en de bijbehorende logistiek mogelijk te maken, moet de sector zich sterk maken voor duurzame oplossingen. Want, als er nu niks verandert, betekent dit nog meer overlast van goederentransport. Terwijl we steden juist aantrekkelijker en leefbaarder willen maken. Mobiliteit is hiermee volgens Van der Wulp dan ook niet langer meer een doel op zich. Het moet een essentiële bijdrage leveren aan een sterke economie, een goede gezondheid én ruimtelijke kwaliteit van steden. “De laatste tien jaar is ontzettend veel gesproken en nagedacht over duurzame logistiek. Diverse oplossingen liggen nu klaar. De schaalsprong kan gemaakt worden. Die laatste stap blijkt echter nog wel een grote uitdaging.”

Oplossingen duur en ongeladen

Tal van oplossingen werden de afgelopen jaren gepresenteerd. Logistieke bundelingspunten, lockers, green deals en het elektrisch rijden. Absoluut uitvoerbaar, maar volgens Van Woensel nog te duur en met te weinig volume. “Deze oplossingen staan één voor één op zichzelf. De organisatie ervan is ongecoördineerd, waardoor volumes fragmenteren. De innovaties zijn daarmee onvoldoende geladen.” Volgens de professor mist coördinatie en consolidatie van volumes. “Verladers, ontvangers, retailers; iedereen in de keten moet een duidelijke innovatieve rol op zich gaan nemen. Samen, niet ieder voor zich. Pas dan behalen we succes.”

Ge(de)centraliseerde oplossingen

Van Woensel ziet vooral uitkomst in meer gedecentraliseerde oplossingen, zoals ‘crowd logistics’ en meer gecentraliseerde oplossingen zoals ‘cargo hitching’. Bij crowd logistics organiseren gewone burgers, individueel of collectief, de verzending van pakketten. Meestal wordt hiervoor een technologisch platform of app gebruikt. “Deze vorm van deeleconomie kan een potentiële oplossing zijn voor same-day-leveringen.” Bij cargo hitching komen OV en vracht samen. Door slim gebruik te maken van de combinatie personen- en vrachtvervoer en de bundeling van vervoersstromen, kan dit project volgens de professor een significant verschil maken in de innovatie-opmars in de logistiek. Daarbij is volgens Van Woensel een grote rol voor overheden weggelegd. “Het is aan de regering om écht verschil te maken. Zij moet regelgeving en aanbestedingen gaan aanpassen op duurzame logistiek.”

Kennisdeling is key

Tot het begin van deze eeuw werkten steden niet expliciet aan stadslogistiek. Pas met de extra druk op centra en luchtkwaliteit, verschoof de aandacht. De sector heeft de kennis, de voertuigen en de operatie. Zij moet het verschil gaan maken. Volgens Van der Wulp kan dat enkel door kennisdeling. Tussen het bedrijfsleven en de overheden. “Wij merkten dat de meeste midden- en kleinbedrijven nog te weinig kennis hebben over logistieke innovaties om deze ook daadwerkelijk toe te passen. Daar willen en moeten wij verandering in brengen.” Volgens de verkeersplanoloog heeft Rotterdam als grootste inkoper in de stad een belangrijke rol als aanjager. Voor het samenbrengen van organisaties, invoeren van privileges en indien nodig, voor het opleggen van regels. Zo werkt de gemeente Rotterdam nu samen met Connekt, een Delfts netwerk voor duurzame en sociale mobiliteit en een Rotterdamse uitgeverij gespecialiseerd in transport en logistiek om meer kennis over diverse innovaties te delen. Ook organiseert zij, samen met verschillende partijen in de logistieke branche, twee keer per jaar de bijeenkomst Logistiek 010. Hierbij komen meer dan honderd regionale partijen uit de sector bijeen.

Nul-emissie

Een duurzame oplossing is volgens Van der Wulp het beschikbaar stellen van zogenoemde nul-emissievoertuigen, oftewel de elektrische bestelbus en vrachtwagen. “De techniek voor een goede stadslogistieke operatie met elektrische voertuigen is voldoende aanwezig als men het logistieke proces daarop aanpast. De business case laat echter nog op zich wachten.” Volgens de verkeersplanoloog is er vanwege het financiële plaatje slechts beperkt vraag naar nul-emissievoertuigen, waardoor de fabrikanten geen fabricagelijn starten. De gemeente Rotterdam werkt nu samen met andere Europese steden, het Rijk, de fabrikanten en enkele transporteurs om dit kip en ei-verhaal te doorbreken. Zij laten vervoerders en verladers die bereid zijn om elektrisch- of hybride te gaan rijden, de Declaration of Intent ondertekenden. “Met deze petitie hopen we fabrikanten te bewegen om serieus aan de slag te gaan met de ontwikkeling van grotere elektrische voertuigen. Daarnaast ondersteunt de Declaration of Intent een appèl richting Europese en nationale overheden en fondsen om de subsidie- en financieringsregelingen van elektrisch vervoer op te vangen. Een flinke stap in de goede richting.”

Geen pasklare oplossing

Een pasklare oplossing voor de logistieke problemen in de stad lijkt er nog niet te zijn. Misschien ook logisch, omdat het hier niet om één, maar tal van problemen draait. Om logistiek verder te optimaliseren, is volgens Van der Wulp en Van Woensel dan ook een veelvoud aan oplossingen nodig. Samenwerken en kennisdelen lijkt hierin de rode draad.