Sinds de crisis moeten leveranciers vaker lang op hun uitbetaling wachten. Dit gekoppeld met het feit dat banken steeds minder bereid zijn om te investeren in het mkb, zorgt ervoor dat deze bedrijven de kans lopen het niet te overleven de komende jaren. Om dit te voorkomen, kan men in de keten besluiten samen te werken op het gebied van financiën.
Ketensamenwerking
Doordat bedrijfsvoering steeds mondialer wordt, waarbij producenten steeds vaker delen van hun bedrijfsvoering offshoren of outsourcen, is het van belang dat er goed wordt samengewerkt binnen de keten. Er moet sprake zijn van goed supply chain management (SCM), oftewel integraal ketenbeheer. SCM is een veelomvattend begrip, maar kan omschreven worden als het beheersen en optimaliseren van goederenstromen tussen leverancier en eindklant op zo’n manier dat de deelnemende bedrijven in de keten beter kunnen functioneren. Bij SCM kan onder andere gedacht worden aan operationeel management, personeelsmanagement, planning, informatieverwerking, vergunningverlening, maar ook financiering.
Supply Chain Finance
Vooral dit laatste wordt steeds belangrijker, vertelt Michiel Steeman, voorzitter van de Supply Chain Finance Community. “Sinds de financiële crisis rekken veel, met name grote, bedrijven de betalingstermijn naar de leverancier, veelal mkb, op tot wel 120 dagen.” Een late uitbetaling is nadelig voor de financiële positie van het mkb, omdat het geld dat zij nodig hebben om te kunnen investeren vast komt te zitten. Volgens Steeman gaat het hierbij om wel 20 tot 25 miljard euro aan werkkapitaal dat vastzit in de keten. Ronald de Boer, Associate Lector Supply Chain Finance aan de Hogeschool Windesheim, voegt toe dat, omdat banken minder geld willen uitlenen, het mkb steeds meer afhankelijk is van snelle betalingen om te kunnen blijven groeien. “De financiële stroom in de keten is lang ondergeschikt geweest, maar voor een betere optimalisatie is het van belang om ook samen te werken op financieel gebied”, verduidelijkt De Boer. Het optimaliseren van de financiële stromen in de keten wordt Supply Chain Finance (SCF), ketenfinanciering, genoemd, en heeft als doel “het versterken van de financiële positie van bedrijven binnen de keten en het spreiden van financiële risico’s”, aldus Steeman.
Vooruitbetalen van facturen
Een van de meest voorkomende vormen van SCF is reverse factoring: het (voor)financieren van facturen. Waar een leverancier in de ‘normale’ omstandigheden soms wel tot vier maanden moet wachten op uitbetaling, kan dit bij reverse factoring worden verkort tot 10 tot 15 dagen. De Boer legt het principe van reverse factoring uit: de leverancier stuurt zijn factuur naar afnemer, deze keurt de factuur binnen enkele dagen goed, waarna een financiële partij, vaak een bank, de factuur voorschiet tegen een kleine rente. Op deze manier krijgt de leverancier zijn geld eerder, waardoor hij kan investeren, en kan de afnemer de tijd nemen om de factuur te betalen. Met name voor het Nederlandse bedrijfsleven kan deze vorm van SCF een grote rol spelen. De Boer vertelt dat 99,8 procent van alle Nederlandse bedrijven mkb is, die samen voor 70 procent van de werkgelegenheid zorgen en voor 61 procent van het Nederlands bruto product. In 2015 moest 43 procent van het Nederlands mkb langere betalingstermijnen accepteren, laten cijfers van Intrum Justitia zien, waarbij 27 procent aangaf dat dit hun overlevingskans bedreigde en 32 procent zei dat ze meer mensen zouden kunnen aannemen bij snellere betalingen. Dit laat zien dat snelle betaling cruciaal kan zijn voor het mkb en de economie als geheel.
Lage inzet van SCF
Ondanks de voordelen die SCF biedt, wordt er nog weinig gebruik gemaakt van ketenfinanciering. De Boer geeft aan dat dit met name te maken heeft met de lage bekendheid onder het mkb. Zo zijn veel bedrijven huiverig voor deze oplossing omdat zij niet weten wat hen te wachten staat en zij deze manier van financieren vaak zien als een teken van zwakte. De grotere bedrijven zijn over het algemeen wel beter op de hoogte van de mogelijkheden van SCF, maar ook zij zijn niet altijd bereid om deel te nemen aan ketenfinanciering. Steeman legt uit dat een methode zoals reverse factoring om een andere manier van werken vraagt bij de afnemers, omdat hun periode van factuurgoedkeuring van bijna 120 dagen naar 10-15 dagen wordt verkleind, en is lastig. “Het zullen dan ook met name de bedrijven zijn die hun financiën volledig digitaliseren, die hierin mee kunnen gaan.”
Het voortouw nemen
Toch moeten de grotere bedrijven het voortouw nemen, vindt De Boer. Zij moet meer durven wanneer het aankomt op het implementeren van nieuwe vormen van financiering. Ook als het niet direct miljoenen oplevert, zal SCF leveranciers helpen financieel sterk te blijven, waardoor de hele keten gezonder zal worden. Een voorbeeld van het voortouw nemen is een initiatief opgezet vanuit het bedrijfsleven, met steun van de overheid, dat als doel heeft het realiseren van makkelijkere toegang tot liquiditeit voor het mkb door snellere uitbetaling aan mkb-leveranciers. Door dit te doen, verwachten de initiatiefnemers 2,5 miljard euro vrij te kunnen maken voor het mkb. “Grote bedrijven beloven, via een manifest, dat zij kleinere facturen binnen 30 dagen zullen betalen,” licht De Boer toe. Op dit moment onderschrijven al 27 grote bedrijven dit initiatief en de heren verwachten dat dit nog maar het begin is.
Financiering van de toekomst
Kijkend naar SCF en de toekomst denkt De Boer dat SCF steeds vaker ingezet zal gaan worden. Hij onderscheidt twee duidelijke trends die hieraan zullen bijdragen. De eerste is duurzaamheid en de transitie van een lineaire economie, waarbij gebruikte producten worden weggegooid, naar een circulaire economie, waarbij producten en grondstoffen worden hergebruikt. Van groot belang hierbij is dat steeds meer producten via het ‘pay per use’ principe zullen worden gebruikt in plaats van worden gekocht, waardoor consumenten meer betrokken zijn in de keten. Deze overstap naar products as a service zal vragen om een heel ander type financiering, waarbij Supply Chain Finance een grote rol kan gaan spelen, weet De Boer. De tweede trend is de toenemende aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Steeds meer bedrijven willen iets terugdoen voor hun leveranciers in de keten, met name als deze zich in ontwikkelingslanden bevinden. Door hen te betrekken in ketenfinanciering kunnen zij net dat financiële steuntje krijgen dat ze nodig hebben en niet op een andere manier kunnen krijgen. “Wat voor de grote multinationals een kleine investering is, levert veel resultaat op voor de leverancier, en zorgt voor een betere wereld” concludeert De Boer.
