Hoewel biobased plastic over het algemeen nog wel iets duurder is dan de traditionele kunststoffen, groeit de markt flink: met zo’n 15 tot 20 procent per jaar. Consumenten hechten meer waarde aan duurzaamheid en dus wordt het voor bedrijven ook steeds interessanter om zich als zodanig te profileren. In 2015 kondigde Coca-Cola aan dat hun PlantBottle in de toekomst voor 100 procent uit biobased materialen gemaakt zou worden en LEGO is een groot onderzoeksprogramma gestart om voor hun bouwstenen hernieuwbare materialen te gebruiken. “Als multinationals dit soort beslissingen nemen, reken maar dat er dan ook flink veel geld in onderzoek wordt gestoken”, zegt Francois de Bie, voorzitter van brancheorganisatie European Bioplastics Association. En dat helpt volgens hem niet alleen de markt, maar ook het product enorm vooruit.
Drie groepen voor hernieuwbare materialen als bioplastics
Bioplastic is een verzamelnaam voor kunststoffen die van hernieuwbare materialen zijn gemaakt en/of biologisch afbreekbaar zijn. De sector verdeelt ze onder in drie groepen: de eerste is de niet-composteerbare biobased kunststof, die volledig wordt gemaakt van de biomassa van natuurlijke grondstoffen en die dus niet in de compostbak kan, maar wel volledig recyclebaar is. Daarnaast zijn er de biobased materialen die wel volledig biologische afbreekbaar en dus composteerbaar zijn en ten slotte zijn er de biologisch afbreekbare plastics gemaakt van aardolie. De onderverdeling schept meteen al veel duidelijkheid over de misverstanden die er bestaan over bioplastic. Er wordt bijvoorbeeld vaak gedacht dat het een oplossing zou kunnen zijn voor de plastic soep, maar de sector zelf is daar vrij duidelijk over: dat is geenszins het geval. “Plastic soep is het gevolg van menselijk handelen, van het slecht inzamelen van plastic, daar kan een ander soort materiaal niet zoveel aan veranderen”, aldus De Bie.
Volgens Caroli Buitenhuis zijn ze ook helemaal niet ontworpen om die soep op te lossen. Buitenhuis is general manager van Holland Bioplastics, een vereniging opgericht om kennis over bioplastics te verspreiden. “Ze komen voort uit de ambitie om anders met hernieuwbare materialen om te gaan, om onze CO2-voetafdruk te verkleinen.” En dat is precies wat er bij de productie van bioplastic gebeurt. Waar er voor de productie van traditionele kunststoffen aardolie wordt gebruikt, een fossiele brandstof, worden er bij de productie van de meeste soorten biobased plastic hernieuwbare grondstoffen gebruikt. Voor een klein deel van de biobased plastics wordt er wel aardolie gebruikt, maar deze kunststof wordt zo geproduceerd dat deze composteerbaar is. Daarnaast wordt er bij de productie van bioplastics gemiddeld 50 tot 100 procent minder CO2 uitgestoten dan bij de productie van traditioneel plastic, doordat er voor de benodigde energie vaak gebruikt wordt gemaakt van hernieuwbare brandstoffen.
Impact op de voedselproductie
Momenteel wordt het overgrote deel van de biobased kunststoffen nog gemaakt uit suikerriet, suikerbiet en mais. Mede daarom is er ook kritiek op biobased kunststoffen: de productie ervan zou ten koste gaan van de wereldwijd schaarse landbouwgrond die bedoeld is om mens en dier te voeden. Een misvatting, zo stellen de experts, de impact op de voedselproductie is volgens hen verwaarloosbaar. Ongeveer 0,01 procent van de totale hoeveelheid landbouwgrond wordt nu gebruikt voor bioplastics. Dit kan nog groeien naar 0,02 procent, maar ze verwachten dat het daarbij blijft omdat er volop wordt geëxperimenteerd met alternatieve hernieuwbare grondstoffen als houtsnippers, sinaasappelschillen en zelfs CO2.
Gedragsverandering door hernieuwbare materialen
Over de composteerbare kunststoffen wordt weleens gezegd dat ze weinig toevoegen: waarom recyclen we niet alle plastic in plaats van dat we kunststof produceren voor eenmalig gebruik? De Bie begrijpt die gedachte, maar daarmee gaat men volgens hem voorbij aan het feit dat die composteerbare kunststoffen ervoor zorgen dat afval nog beter gescheiden kan worden. Hij noemt de kunststof cupjes met koffie voor een Nespresso-apparaat, die als de kunststof composteerbaar is helemaal in de gft-bak kunnen. En met composteerbare plastic zakjes kan er zelfs een gedragsverandering worden gerealiseerd. In landen waar biologisch afbreekbare plastic zakjes ruim voorhanden zijn, bijvoorbeeld doordat supermarkten alleen dat soort draagzakken mogen verkopen, wordt bijvoorbeeld veel meer gft-afval gescheiden. Nederland is nog niet zo ver, maar er lopen wel al pilots op dit vlak. Buitenhuis: “In de afgelopen jaren is gebleken dat de wereld van de biobased plastics er een is vol mogelijkheden en innovaties. En die wereld kan een belangrijke bijdrage leveren aan de circulaire economie waar we met z’n allen naartoe willen.”
