Door het fosfaatreductieplan moeten veehouders met minder vee dezelfde productie draaien. Krimp van de veestapel betekent dat de sector nadrukkelijk moet omschakelen naar duurzaam en toekomstbestendig. “Dierenwelzijn speelt hierbij een grote rol, want gezonde koeien produceren beter dan zieke of gestreste koeien”, zo stelt directeur Martin Westerbeek van Schrijver Stalinrichting.

Wat is dierenwelzijn?

“Dierenwelzijn gaat over de kwaliteit van leven. Het heeft alles te maken met agrarisch ondernemerschap. Als je zorgt dat de leefomgeving van het dier goed is ingericht en goed is georganiseerd, dan word je daarvoor beloond. Niet alleen met een hogere productie, maar ook doordat goed producerende dieren ouder worden. Een investering in een goede leefomgeving is een investering die zich terugbetaalt.”

Welke rol speelt de stal hierbij?

“Een stal moet een omgeving zijn die bijdraagt aan welzijn en duurzaamheid. Met duurzaamheid doel ik niet alleen op het milieu, maar ook op de levensverwachting van dieren. Belangrijk is dat ze voldoende kunnen eten en drinken, en voldoende frisse lucht en ruimte hebben. Er is veel veranderd in Nederland. Pakweg dertig jaar geleden stonden koeien maandenlang op één plek in de stal. Nu leven ze in een ‘vijf sterren-hotel’. Qua stalsystemen lopen we in Nederland wereldwijd voorop. Maar ook voor de ondernemer is het een stuk aangenamer geworden. Allerlei handelingen die voorheen nogal wat tijd opeisten worden nu relatief eenvoudig uitgevoerd.”

Hoe belangrijk is het stalklimaat?

“Hoe beter het klimaat in de stal, hoe beter de productie. Wisselingen in temperatuur in een stal kunnen zorgen voor problemen aan de luchtwegen, virussen en infecties. Verder produceren koeien veel warmte en hebben ze net als een mens behoefte aan verkoeling. Dat kan met goede ventilatie. Met jonge dieren, zoals kalfjes, moet je extra voorzichtig zijn. Door ventilatie met een lage luchtsnelheid voorkom je tocht, voer je ammoniakdampen af en ververs je de lucht. Verse buitenlucht geeft het beste resultaat voor jonge dieren. Belangrijk is ook dat de leefomgeving schoon is. Ook dit aspect draagt bij aan het welzijn en de gezondheid van koeien. Door de stal schoon te houden en te zorgen voor een optimale hygiëne verbetert het comfort voor de koeien. Stalreiniging is onder andere belangrijk om ziekten te voorkomen en besmetting tegen te gaan. Een schone vloer en schone ligboxen dragen bij aan gezondere klauwen en uiers.”

Welke betekenis heeft de stal voor de ontwikkeling van kalveren?

“Uit onderzoeken blijkt dat de eerste acht levensweken van een kalf bepalend zijn voor de melkgift in de toekomst. In die eerste fase wordt namelijk al de basis gelegd voor de uiervorming. Een kalf dat optimaal gevoed en gehuisvest wordt, groeit beter en ontwikkelt uiteindelijk meer uierweefsel. Dit zorgt ervoor dat het kalf meer actief melkproducerend weefsel ontwikkelt. De groeisnelheid in de eerste levensweken draagt volgens studies circa 20 procent bij aan de melkproductie in de eerste lactatie. Dit aandeel is groter dan de genetische aanleg.”

“Mest is altijd al een issue geweest. Natuurlijk is het een probleem, maar het is óók een mogelijkheid en dat blijft meestal onderbelicht”

Wat kost een gemiddelde stal?

“De bouw van een stal is een som van variabelen. Het is niet mogelijk om daar een gemiddeld bedrag aan te hangen. Het gaat niet over de prijs van ijzer, staal en bevestigingsmateriaal. Het gaat om de waarde die het totaalpakket aan je bedrijf toevoegt. Er komt veel bij kijken: de agrarisch ondernemer heeft te maken met meerdere partijen. Een aannemer voor de stal, een leverancier voor de melktechniek, een stalinrichter en ga zo maar door. Vertrouwen is de basis voor succes. Het is zinvol om vooraf met collega-veehouders te praten die een vergelijkbaar traject hebben gevolgd. Zij kunnen als ervaringsdeskundigen precies vertellen waar je op moet letten. Als een investering in de stal aantoonbaar bijdraagt aan het dierenwelzijn of milieu is in sommige gevallen overheidssubsidie mogelijk.”

Hoe kan de veehouder het mestprobleem in de stal reduceren?

“Een oplossing is het scheiden bij de bron. Achter de koe begin je de dikke fractie (de fecaliën), die het meeste fosfaat bevat, en de dunne fractie (de urine) waar het meeste stikstof, nitraat en nitriet in zit, uit elkaar te halen. Als je in staat bent om beide te bewerken, dan is Nederland én de veehouder daarmee geholpen.”

Mest biedt kansen?

“Mest is altijd al een issue geweest. Natuurlijk is het een probleem, maar het is óók een mogelijkheid en dat blijft meestal onderbelicht. Veehouders moeten meststoffen in vaste vorm aankopen en daarnaast dierlijke mest afzetten. Het zou zeer welkom zijn als de overheid en de wetenschap zich opnieuw over dit thema buigen. Laten we zorgen dat de stikstof die uit dierlijke mest komt op het land wordt aangewend, want dan hoeven we geen stoffen meer bij te kopen. Ik vind het jammer dat we de veehouder met een probleem opzadelen, dat hij eigenlijk vrij snel kan oplossen door dierlijke mest te gaan bewerken zodat hij nauwelijks nog kunstmest nodig heeft. Dan is het probleem niet weg, maar het is wel een stuk draaglijker voor de sector.”

Is er een stip aan de horizon?

“Wij hebben er twee. De eerste is het verder uitrollen van een systeem dat wij hebben ontwikkeld, de Schrijver Smartbox, waarmee de veehouder continu de groei van zijn kalveren kan monitoren. Het systeem is uitgerust met weegcellen en een softwaremodule die de data nauwkeurig registreert. Via een WiFi/ Bluetooth-router zijn de verkregen data af te lezen op de computer of in een applicatie. Door gewichtstoename met behulp van de software per periode te analyseren, is een veehouder in staat om een groeicurve van het kalf te maken. Met deze informatie kan onder andere een voedingsplan gemaakt worden. Daarnaast bieden de gegevens de mogelijkheid om kalveren te selecteren op basis van gewicht, in plaats van leeftijd. Op deze manier krijgt ieder kalf de juiste voeding en aandacht. Voor een veehouder leidt dit tot een efficiënte manier van kalveropfok. De veehouder kan aan de hand van de verkregen data snel en adequaat bijsturen. Uiteindelijk resulteert dit in een goede start van het jonge dier en basis voor een gezonde toekomst als melkkoe.”

“Met financiële steun van de Topsector Agri & Food hebben we een machine ontwikkeld die de dikke mestfractie in de melkveestal van de vloer opraapt en in een apart reservoir deponeert”

En de tweede stip?

“Dat is een bijdrage leveren aan het scheiden van mest bij de bron. Met financiële steun van de Topsector Agri & Food hebben we een machine ontwikkeld die de dikke mestfractie in de melkveestal van de vloer opraapt en in een apart reservoir deponeert. Door mest en urine meteen te scheiden, wordt de ammoniakemissie gereduceerd. Ammoniak ontstaat als ureum uit de urine in aanraking komt met het enzym urease uit de vaste fractie. Wanneer je contact tussen mest en urine voorkomt, voorkom je dus ook de vorming van ammoniak. De gescheiden fracties zijn ook gemakkelijker te gebruiken voor de productie van kunstmestvervangers. Omdat de overheid steeds strengere normen oplegt, is het zaak om een nieuwe generatie stallen te ontwikkelen die nog minder ammoniak uitstoten.”

Meer informatie
Schrijver Stalinrichting
Van Dongenstraat 34
8107 AG Broekland
(0570) 53 17 77
Website: www.schrijver-stal.nl
E-mail: info@schrijver-stal.nl